Wat ben je toch slap!
Wat ben je toch knap!

Zoals ik in mijn vorige blog al vertelde: er zijn vier vergelijkers: de eigenschap-vergelijker, de levensvergelijker, de het-kan-nog-idealer en de geluksvergelijker. Bij elk van deze vormen van vergelijken doe je afbreuk aan je persoonlijke kracht.  Je geeft de regie weg over hoe jij je voelt aan anderen, je maakt jezelf afhankelijk van hoe anderen het doen of aan een zelfbedachte norm.

Interne criticus

Wat er gebeurt als je vindt dat je te kort schiet is dat er een kritische kant van jezelf naar voren komt. Alsof dit deel als een soort poppetje op je schouder gaat zitten in vernietigende dingen in je oor fluistert of schreeuwt.  Teksten als: slappeling, dat kan toch veel beter, kijk nou naar haar, zij is veel slimmer etc. Dit deel wordt ook de ‘interne criticus’ genoemd.

De interne criticus is een stem in je hoofd die je kan stimuleren om te veranderen en jezelf te ontwikkelen. Slanker willen zijn, beter willen zijn in je werk of iets nieuws willen leren.  Met jezelf uitdagen en doelen stellen is natuurlijk niets mis. Maar ook daar kunnen mensen in doorslaan. ‘Alleen als ik slank ben, ben ik gelukkig’.  Waarbij je je geluk weer afhankelijk maakt van het resultaat. En als het niet lukt dan slaat je ‘interne criticus’ weer genadeloos toe. Overigens is intentie van die kritiek altijd goed, hij wil je als het ware stimuleren om het beter te doen. Soms wil hij je zelfs beschermen tegen afwijzing. Dit deel van jou kan dan nare dingen tegen je zeggen, zodat je niet naïef ergens intrapt en dan je vervolgens enorm afgewezen voelt en verdrietig.

Zoals een coachee van mij die een heel aanwezige interne criticus heeft. Voortdurend hoorde ze een denkbeeldige stem die zei: je bent niets waard, je bent dom, je bent saai etc. Ik vond het heel moeilijk om te luisteren naar haar vernietigende kritiek en te blijven denken ‘hij bedoelt het goed’. En het effect is vaak precies het omgekeerde: het maakt je onzeker. En soms wordt je door je interne criticus opstandig en rebels, zodat dat je zin hebt om het op te geven. 

Tegenover kritiek staat mildheid

Wat helpt om te weten: je hebt ook andere delen in je. Niet alleen je innerlijke criticus praat tegen je.  Je hebt bijvoorbeeld ook een deel dat milde en lieve dingen zegt. Tegenover de interne kritiek staat mildheid. Met mildheid en zelfrelativering naar jezelf en je leven kijken maakt dat je meer kan genieten. Mild zijn voor jezelf is eigenlijk precies hetzelfde als mild zijn voor anderen.

Stel dat je een vriend een fout ziet maken of weet dat hij iets minder goed kan. Dan kijk je daar vaak met mildheid naar.  Je kan naast dit wat hij minder goed kan ook zijn kracht zien. In plaats van hem te veroordelen. Je ziet hem als een pakketje, met goede en minder goede kanten. Als je dit bij anderen kan, kun je dit ook jezelf aanleren. Want als je goed nadenkt is vergelijken met wat dan ook onmogelijk. Hoe kan je het ene mens nu vergelijken met het andere mens.

Iedereen is een taart met oneindig veel partjes, je bent de hele taart, het totale pakketje. Wat er gebeurt met vergelijken is dat je een partje van jezelf met het partje van een ander gaat vergelijken. Hele taarten zijn onvergelijkbaar. Ook helpt al om je kritische deel te zien als ‘slechts’ een kant van jou. Een deel van jou is kritisch en pusherig, jij bént dat niet zelf.

Dus wat je kan doen: de eerstvolgende keer dat je je kritische stem hoort, vraag dan even wat je milde stem te zeggen heeft!

Leer, in De geluksroute het boek, meer over met mildheid met jezelf omgaan!